Met zijn sociale, ecologische en economische troeven is stadslandbouw een ideaal middel om vastgoedprojecten en hun gebruikers toegevoegde waarde te bieden (zie Infofiche "Wat zijn de voordelen van stadslandbouw voor bewoners van de gebouwen?"). Want dit soort projecten staat garant voor een uitzonderlijke leefomgeving waar buurtbewoners en andere geïnteresseerden bijzonder blij mee zullen zijn. De meerwaarde voor de bouwpromotor bij het invoeren van groene projecten is:

• Betere geluidsisolatie van gebouwen (groendaken, groene wanden).
• Beperking van de kosten verbonden met de milieuwetgeving, afhankelijk van de gemeente (terugkrijgen van stedenbouwkundige kosten).
• Toename van de waarde van het gebouw dankzij certificaten (BREEAM, Batex…). Het gebouw zal op die manier vlugger verkocht of verhuurd raken (Supply, Demand, and the Value of Green Buildings, RICS, 2012).
• Betere integratie in het landschap, wat de waarde van het vastgoedpatrimonium verbetert.
• Benutten van oppervlakken die nog niet aangelegd zijn in een project dat meerdere fasen in beslag neemt. Het creëren van een teeltzone op een bouwgrond, zolang de werken nog niet gestart zijn. Soms kan de ingebruikname van een reeks gebouwen gebeuren met intervallen van verscheidene jaren.
• Mogelijkheid om opdrachten binnen te halen door zich van de concurrentie te onderscheiden.
• Antwoorden op vragen of vereisten van overheden.

Links en hulpmiddelen:

• BREEAM-certificatie
  
• BATEX-certificatie
• Studie Supply, Demand and the Value of Green Buildings (RICS – Royal Institution of Chartered Surveyors, 2012)

Stadslandbouw zorgt ervoor dat de steeds meer verharde stedelijke omgeving opnieuw "groener" kleurt. Wanneer een vastgoedproject met stadslandbouw weldoordacht wordt ontworpen en gebouwd, rekening houdend met de behoeften van de bewoners (woningen, kantoren, restaurants…), dan kunnen er tal van voordelen mee verbonden zijn. Het is een manier om de stadsruimte opnieuw in te palmen en ze naar de eigen hand te zetten.

Vanuit sociaal oogpunt kan het al dan niet aanwezig zijn van een productieve groene zone intergenerationele of interculturele uitwisselingen tussen wijkbewoners, bewoners van een gebouw, werknemers in een onderneming stimuleren. Zo vinden de jongsten er een plek om te spelen en zich te amuseren, terwijl ouderen genieten van een rustige omgeving die zeldzaam is in de stad. Dit is een kans voor iedereen om opnieuw voeling te krijgen met de natuur, mee te gaan met de seizoenen en creatief te zijn door te werken met de handen. Het is ook een educatieve plek waar iedereen volgens de eigen voorkeuren kan bijleren en nieuwe knowhow kan opdoen.

De aanwezigheid van beplanting geeft de stad een mooier uitzicht en verbetert het welzijn van iedereen, zoals blijkt uit verscheidene studies. Naast de positieve impact ervan op stress en angst, biedt de aanwezigheid van een stadslandbouwproject iedereen de kans om regelmatig aan lichaamsbeweging te doen, gezonde groenten en fruit te produceren, lokaal en niet duur. De impact op de gezondheid is dus niet te onderschatten.

Zelf produceren in korte keten en met gesloten kringloop door afval te revaloriseren en milieuvriendelijke methoden te gebruiken, heeft een rechtstreekse invloed in de positieve zin op de ecologische voetafdruk.

Er zijn al verscheidene vastgoedprojecten georganiseerd met groene projecten voor ogen:

• De Modelwijk in Laken (Brussel) is een voorbeeld van een complex met sociale woningen waarbij landbouw en groene ruimten zijn geïntegreerd in het stadsweefsel met bijenkorven, een moestuin, een boomgaard…
• Het project van de Chant des Cailles-boerderij (Watermaal-Bosvoorde) waar de omliggende wijk zich inzet voor professionele groenteteelt, het fokken van schapen en collectieve moestuinen.
• De stadstuin aangelegd in de tuinruimte van de ENGIE Tower die bedoeld is als ontspanningsruimte voor werknemers waar ze ook kunnen bijleren over landbouwtechnieken, en als project om de stadsruimte te herwaarderen.

Duchemin et al. (2008), Urban agriculture : multi-dimensional tools for social development in poor neighbourhoods

De nabijheid van de stad biedt talrijke mogelijkheden voor de landbouwprojecten. We vermelden er hier twee die nauw verbonden zijn:

1. De inschakeling van de bevolking voor het project
2. De rechtstreekse verkoop

1. De inschakeling van de bevolking voor het project 

Burgerparticipatie kan een reële steun zijn voor de stadslandbouw. Stadslandbouw is door zijn kleine schaalgrootte een typische sector waarin weinig gemechaniseerd kan worden en die dus arbeidsintensief is. Burgerparticipatie kan een ware boost geven aan deze dimensie van de stadslandbouw. Hierbij zal vanzelfsprekend omkadering en mogelijk zelfs opleiding nodig zijn.

De banden tussen een professioneel project en burgerparticipatie doen ook de vraag rijzen over de mogelijkheid om een dergelijk project wettelijk open te stellen voor participatie zonder dat dit ervaren wordt als zwartwerk.

2. De rechtstreekse verkoop

De nabijheid van de stad biedt al talrijke verkoop- en communicatiemogelijkheden waarop de stadslandbouwprojecten gemakkelijk kunnen inpikken: de biowinkels, burgercoöperaties, korte ketenverkoop, duurzame markten, enz.

Een interessante piste is ook de zelfoogst. Deze benadering maakt het mogelijk het terrein te delen, mits een duidelijk kader. Ze laat de producenten toe zich te concentreren op de productie en geeft de consumenten toegang tot een groene, open en natuurlijke ruimte, wat eerder zeldzaam is in de stad. Deze benadering maakt het ook mogelijk een vaste klantenkring op te bouwen en het bewustzijnsniveau te vergroten evenals de geneigdheid om een eerlijke prijs te betalen.

3. De communicatie: aandachtspunt in een stedelijke context

Om de nabijheid van de stad optimaal te benutten, is het belangrijk een goede communicatie tot stand te brengen met de wijk rond het terrein die vaak de eerste verbruikerskring is.

Het is aangeraden deze communicatie tot stand te brengen zodra een terbeschikingstellingsovereenkomst voor de gronden verkregen is en er een duidelijk bedrijfsplan is en vóór elke wijziging aan het terrein die vragen in de wijk zou kunnen oproepen. Het kan nuttig zijn na te gaan wie de "invloedrijke" personen in de wijk zijn en met hen te spreken over het project en de voordelen ervan voor de wijk opdat zij deze informatie vervolgens zouden kunnen doorgeven aan de rest van de bevolking. Er kunnen affiches opgehangen en borden geplaatst worden op strategische plaatsen waar de burgers over het onderwerp kunnen praten: bars, boekhandels, straathoeken, enz.

Starten met een informatievergadering ’s avonds op een neutrale plaats die geen enkele verwarring mogelijk maakt met andere projecten of politieke belangen is een mogelijkheid. Culturele centra lenen zich goed tot dit soort vergaderingen waar, als de tijd het toelaat, het desbetreffende terrein de beste oplossing is.

De minimale oppervlakte die nodig is voor een stadslandbouwproject is een complexe vraag. Ze hangt af van talrijke factoren.

Eerst en vooral komt het erop aan te weten over welke soort productie we het hebben: groenteteelt, vee- en kleinveeteelt, kruidenkwekerij, enz.

Ten slotte stellen zich in elk domein verschillende vragen: welke diversificatie? Welke commercialisering? Welke productiviteit in termen van biomassa? enz. Voor de groenteteelt tonen de gekende praktijken ons aan dat een "microboerderij" met 80 are rendabel kan zijn door bijvoorbeeld te diversifiëren op het vlak van soorten en geteelde variëteiten en door aan zelfoogst of een andere vorm van rechtstreekse verkoop te doen. Deze twee elementen maken het mogelijk een gamma producten aan te bieden dat voldoende interessant is om geëngageerde klanten tevreden te stellen en ze te binden.

Door te werken op een kleine oppervlakte moeten we ons bovendien volgende vragen stellen: hoe kunnen we de toegevoegde waarde van de producten vergroten? Hoe kunnen we waardeverlies beperken door het aantal tussenpersonen tussen productie en verbruik te begrenzen? Hoe kunnen we de productiviteit van de grond optimaliseren (hoeveelheid product per oppervlakte-eenheid)? Hoe kunnen we het werk op het terrein zo ergonomisch mogelijk organiseren?

We raden u ten zeerste aan gelijkaardige projecten als het uwe te bezoeken en de meest recente cijfers te verkrijgen betreffende de productie op kleine oppervlakten. Een goede inspiratiebron is de benadering van Jean-Martin Fortier, auteur van jardinier-maraîcher.

Links en hulpmiddelen:

• Jean-Martin Fortier, Le jardinier-maraîcher

Diversificatie van producten, activiteiten en diensten wordt vaak aanbevolen als methode om projecten binnen een stedelijke omgeving rendabel te maken. Dit hangt uiteraard samen met de beperkte oppervlakte en dus met een optimalisatie van het gebruik van die oppervlakte. Elke diversificatie vereist menselijke (competenties), financiële (investeringen) en technische middelen (infrastructuur).

We onderscheiden twee soorten diversificatie: verticaal en horizontaal. Verticale diversificatie betekent diversificatie van de soorten activiteiten; horizontale diversificatie betekent diversificatie binnen elke activiteit, bijvoorbeeld het aantal soorten groenten binnen de primaire activiteit groenteteelt.

Verticale diversificatie omvat onder meer:

• primaire productie van groenten en kleinfruit;
• productie van snijbloemen;
• productie van aromatische en medicinale kruiden;
• productie van paddenstoelen;
• transformatie van deze producten;
• animatie- en opleidingsdiensten;
• terbeschikkingstelling van het terrein voor andere activiteiten in verband met welzijn, kunstproducties, enz.

Deze lijst is niet uitputtend.

Bij horizontale diversificatie wordt ernaar gestreefd de productdiversiteit (voor elk van de voorbeelden) te maximaliseren om een aantrekkelijk aanbod te kunnen bieden en de flexibiliteit (in alle betekenissen) van het project te verbeteren.

Wel is het belangrijk op zoek te gaan naar evenwicht tussen de voordelen van diversificatie in termen van rendabiliteit/aantrekkelijkheid en de nadelen in termen van extra behoeften of overconsumptie. Om dit evenwicht te bereiken, adviseren we u ten zeerste om u te laten inspireren door bestaande, rendabele projecten en te analyseren hoe die vandaag werken en hoe ze hun diversificatie historisch hebben kunnen ontwikkelen.

Bepaalde structuren, zoals Diversiferm, zijn gespecialiseerd in dit thema.

Links en hulpmiddelen:

• Diversiferm

Met zijn sociale, ecologische en economische troeven is stadslandbouw een ideaal middel om vastgoedprojecten en hun gebruikers toegevoegde waarde te bieden (zie Infofiche "Wat zijn de voordelen van stadslandbouw voor bewoners van de gebouwen?"). Want dit soort projecten staat garant voor een uitzonderlijke leefomgeving waar buurtbewoners en andere geïnteresseerden bijzonder blij mee zullen zijn. De meerwaarde voor de bouwpromotor bij het invoeren van groene projecten is:

• Betere geluidsisolatie van gebouwen (groendaken, groene wanden).
• Beperking van de kosten verbonden met de milieuwetgeving, afhankelijk van de gemeente (terugkrijgen van stedenbouwkundige kosten).
• Toename van de waarde van het gebouw dankzij certificaten (BREEAM, Batex…). Het gebouw zal op die manier vlugger verkocht of verhuurd raken (Supply, Demand, and the Value of Green Buildings, RICS, 2012).
• Betere integratie in het landschap, wat de waarde van het vastgoedpatrimonium verbetert.
• Benutten van oppervlakken die nog niet aangelegd zijn in een project dat meerdere fasen in beslag neemt. Het creëren van een teeltzone op een bouwgrond, zolang de werken nog niet gestart zijn. Soms kan de ingebruikname van een reeks gebouwen gebeuren met intervallen van verscheidene jaren.
• Mogelijkheid om opdrachten binnen te halen door zich van de concurrentie te onderscheiden.
• Antwoorden op vragen of vereisten van overheden.

Links en hulpmiddelen:

• BREEAM-certificatie
  
• BATEX-certificatie
• Studie Supply, Demand and the Value of Green Buildings (RICS – Royal Institution of Chartered Surveyors, 2012)

Stadslandbouw zorgt ervoor dat de steeds meer verharde stedelijke omgeving opnieuw "groener" kleurt. Wanneer een vastgoedproject met stadslandbouw weldoordacht wordt ontworpen en gebouwd, rekening houdend met de behoeften van de bewoners (woningen, kantoren, restaurants…), dan kunnen er tal van voordelen mee verbonden zijn. Het is een manier om de stadsruimte opnieuw in te palmen en ze naar de eigen hand te zetten.

Vanuit sociaal oogpunt kan het al dan niet aanwezig zijn van een productieve groene zone intergenerationele of interculturele uitwisselingen tussen wijkbewoners, bewoners van een gebouw, werknemers in een onderneming stimuleren. Zo vinden de jongsten er een plek om te spelen en zich te amuseren, terwijl ouderen genieten van een rustige omgeving die zeldzaam is in de stad. Dit is een kans voor iedereen om opnieuw voeling te krijgen met de natuur, mee te gaan met de seizoenen en creatief te zijn door te werken met de handen. Het is ook een educatieve plek waar iedereen volgens de eigen voorkeuren kan bijleren en nieuwe knowhow kan opdoen.

De aanwezigheid van beplanting geeft de stad een mooier uitzicht en verbetert het welzijn van iedereen, zoals blijkt uit verscheidene studies. Naast de positieve impact ervan op stress en angst, biedt de aanwezigheid van een stadslandbouwproject iedereen de kans om regelmatig aan lichaamsbeweging te doen, gezonde groenten en fruit te produceren, lokaal en niet duur. De impact op de gezondheid is dus niet te onderschatten.

Zelf produceren in korte keten en met gesloten kringloop door afval te revaloriseren en milieuvriendelijke methoden te gebruiken, heeft een rechtstreekse invloed in de positieve zin op de ecologische voetafdruk.

Er zijn al verscheidene vastgoedprojecten georganiseerd met groene projecten voor ogen:

• De Modelwijk in Laken (Brussel) is een voorbeeld van een complex met sociale woningen waarbij landbouw en groene ruimten zijn geïntegreerd in het stadsweefsel met bijenkorven, een moestuin, een boomgaard…
• Het project van de Chant des Cailles-boerderij (Watermaal-Bosvoorde) waar de omliggende wijk zich inzet voor professionele groenteteelt, het fokken van schapen en collectieve moestuinen.
• De stadstuin aangelegd in de tuinruimte van de ENGIE Tower die bedoeld is als ontspanningsruimte voor werknemers waar ze ook kunnen bijleren over landbouwtechnieken, en als project om de stadsruimte te herwaarderen.

Duchemin et al. (2008), Urban agriculture : multi-dimensional tools for social development in poor neighbourhoods